Psychologia Pracy
psychotechniczne badania kierowców
Badania
Podstawą do wydania orzeczenie o braku przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania zawodu kierowcy lub innych zawodów, dla których takie orzeczenie jest wymagane, jest przeprowadzenie szeregu badań. Badania te sprawdzają predyspozycje psychofizyczne osoby poddawanej testom psychotechnicznym. Najogólniej ujmując badanie psychotechniczne składa się z dwóch etapów.
Etap pierwszy - to testowe badania psychologiczne w formie testów papierowych, w czasie których osoba badana odpowiada na szereg pytań. Odpowiedzi następnie są analizowane przez uprawnionego psychologa, który podstawie tej analizy jest w stanie sformułować ocenę predyspozycji psychologicznych osoby poddawanej testom. Bliższe informacje na temat etapu testów papierowych przedstawiono poniżej.
Etap drugi - to aparaturowe badania psychotechniczne, wykonywane z wykorzystaniem specjalistycznej aparatury. Głównym celem tego etapu jest weryfikacja predyspozycji psychoruchowej osoby badanej. Również ten etap jest bardziej szczegółowo opisany poniżej.
Zgłaszając się na badania psychologiczne należy zabrać ze sobą:
- dowód osobisty
- skierowanie na badania - jeśli się takie otrzymało
- prawo jazdy - w przypadku kierowców
- okulary do czytania i do chodzenia - o ile są używane
- poprawne dane do wystawienia rachunku - jeśli będzie potrzebny
Aby badania były miarodajne, należy przystąpić do nich będąc:
- wypoczętym
- trzeźwym (min. 24 godz. po spożyciu alkoholu, najlepiej po 48 godz.)
- po umiarkowanym posiłku
- w stanie ogólnego dobrego samopoczucia
Badania te przeprowadzane są w formie ankiet, które wypełnia badany oraz testów papierowych, które sprawdzają predyspozycje psychologiczne wymagane na danym stanowisku pracy.
Badanie rozpoczyna się od krótkiego wywiadu i wypełnienia ankiety w celu uzyskania podstawowych danych osobowych, informacji na temat doświadczenia w prowadzeniu pojazdu, doświadczenia zawodowego oraz innych informacji dotyczących ogólnego funkcjonowania osoby badanej, które mogą mieć wpływ na uzyskane przez badanego wyniki badania. W praktyce wygląda to tak, że badany otrzymuje arkusz testowy, na którym zakreśla odpowiedzi dotyczące różnych sposobów zachowania się w różnych sytuacjach.
Następnie badany otrzymuje do rozwiązania kilka testów psychologicznych sprawdzających sprawność intelektualną, koncentrację uwagi oraz wybrane cechy osobowości i temperamentu. Testy dobiera się w zależności od stanowiska pracy, ponieważ wymagania, które powinna spełniać osoba pracująca jako kierowca autobusu, taksówkarz, egzaminator czy operator sprzętu są różne. Do badań testowych wykorzystywane są testy psychologiczne rekomendowane przez polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Badanie te przeprowadza się indywidualnie na poszczególnych stanowiskach badawczych przy uzyciu specjalistycznych urządzeń. Urządzenia te służą do zbadania poszczególnych predyspozycji psychoruchowych badanego.
Badany wykonuje zadania przy pomocy takich aparatów, jak wirometr, sterometr, miernik czasu reakcji.
Sprawdzana jest sprawność psychofizyczna badanego obejmująca m.in. szybkość reakcji, koordynację wzrokowo-ruchową, umiejętność oceny odległości, widzenie zmierzchowe oraz wrażliwość na olśnienie. Są to umiejętności istotnie wpływające na zdolność bezpiecznego prowadzenia pojazdów, korzystania z określonych maszyn i urządzeń czy też wykonywania innych prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.
Zakres badań aparaturowych związany jest bezpośrednio z wykonywaną przez badanego pracą oraz występującymi na danym stanowisku zagrożeniami.
Wyniki są interpretowane w oparciu o znormalizowane standardy charakterystyczne dla całej populacji. Aby "przejść" testy aparaturowe należy uzyskać wyniki należące do określonej, ponadprzeciętnej grupy.